Spektral Metal, çelik alanında siz değerli müşterilerine hizmet vermektedir.
1- Yay Çeliği Nedir?
Yük altında elastik değişikliğe uğrayan ve yükün kaldırılmasıyla eski yapısına dönen çeliklere yay çelikleri denir. Islah çelikleri gibi mekanik özelliklerini ısıl işlem sayesinde ıslah etmek olası bir durumdur. Helise yay ve bilumum yay imalatlarında kullanıldığı gibi aynı zamanda yaylanması istenilen malzeme ve millerde de kullanılmaktadır. Yayın herhangi bir yük altında şekil değiştirebilme ve yükün kaldırılmasıyla eski haline gelebilme özelliği olması beklenir. O yüzden yayın yapımında kullanılan malzemenin yaylanabilme özelliğine sahip olması önemlidir. Yay çelikleri de çeşitli yayların yapımında kullanılan çelik malzemeler olarak bilinmektedir. Yay çelikleri, çeşitli yayların yapımında kullanılan çelik malzemelerdir. Çelik malzemenin yaylanması ise elastik şekil değişimi sırasında enerji depolamasına bağlıdır. Bu enerjinin miktarına ise malzemenin yaylanma sınırı denir. Elastik sınırlar içerisinde çekme eğrisinin altındaki alanlar ölçülür.2- Yay Çeliği Kullanım Alanları Nelerdir?
Yay çeliği, yayın ihtiyaç olduğu her alanda karşımıza çıkmaktadır. Makineler söz konusu olduğunda ise yay en çok ihtiyaç duyulan parça olmaktadır. Bu yüzden yay çelikleri sıklıkla kullanılan bir malzemedir. Kullanım alanları ise raylı taşıtlar ve genel makinelerdir. Özellikle raylı taşıtlar da fazlasıyla kullanılan bir çelik türüdür. Sebebi ise yük altında şekil değiştirebilme ve sonrasında eski haline dönmesidir.3- Yay Çeliklerinin Bileşiminde Neler Vardır?
Yay çeliklerinin bileşiminde bulunan alaşım elementlerinin etkilerinin ayrı ayrı incelenmesi gerekir. Bu elementler; silisyum, mangan, krom, vanadyum, molibden, bor, tungsten, nikel, fosfor ve kükürt olmak üzere içerisinde elementler mevcuttur. Silisyum: Çeliğin sünekliğini ve darbe dayanımını düşürmeden çekme dayanımını arttırır. Çeliğin sıcak şekil değiştirilebilirliğini arttırır. Aynı zamanda tufal oluşumunu azaltır. Isıl işlem sırasında yüzey karbonsuzlaşması eğilimini arttırır. Dolayısıyla ısıl işlemin kontrollü atmosfer koşullarında yapılması gerekmektedir. Mangan: Akıcılığı arttırarak döküm işlemini kolaylaştırır. Sertleşme kabiliyetini arttırır. Çeliğin haddelenmesini, dövülmesini ve çekilmesini kolaylaştırır. Krom: Çeliğin çekme dayanımını, aşınma dayanımını ve sertleşebilirliğini arttırır. Östenit ise sıcaklığını yükseltir. Vanadyum: Çekme dayanımını ve toklukta artışı sağlar. Özellikle de yüksek sıcaklıklarda çalışan yaşlarda kullanılmaktadır. Vanadyum olmayan yay çeliklerine göre daha rijit bir yapı sağlar. Molibden: Çeliğin tokluğuna olumlu anlamda katkı sağlar. Yüksek sıcaklıklarda mekanik özelliklerin korunmasını sağlar. Aynı zamanda işlenebilirliği kolaylaştırır. Bor: Çok düşük oranlarda ilave edilse de sünekliği düşürmeden sertleşebilme kabiliyetini artırmaktadır. Tungsten: Yüksek sıcaklıklarda dayanımı arttırır. Nikel: Kırılma tokluğunu arttırır ve östenit sıcaklığını düşürür. Krom ile birlikte nikel paslanmaz yay çeliklerinin önemli alaşım elementleridir. Fosfor ve Kükürt: Üretimi yapılacak yay çeliğinin kaliteli olması için mümkün olduğunca az olmalıdır.4- Yay Çeliklerinin Çeşitleri Nelerdir?
Yay çelikleri kimyasal bileşimlerine göre çeşitlendirilmektedir. Bunlar; %0.40 – 1.00 oranında C içeren alaşımsız, si – cr alaşımlı, si – mn alaşımlı, cr – v alaşımlı ve cr – mo – v alaşımlı çelikler olmak üzere çeşitleri mevcuttur.5- Yaylı Çeliklerin Karşılaması Gereken Gereksinimler Nelerdir?
Yüksek Elastik Limit: Plastik deformasyona uğramadan önce malzeme üzerine uygulanan gerilmedir. Yüksek Nihai Gerilme: Orijinal uzunluğa göre yırtılma kadar giden uzatma değeridir. Kırılmada Yüksek Daralma: Kırılma esnasındaki enine kesite kıyasla orijinal kesitin değişimidir. İyi Sürünme Kopma Mukavemeti: Sıcaklık ve zaman kavramlarının hesaba katıldığı bir tür çekme dayanımıdır. İyi Dayanıklılık Limiti: Malzemenin plastik deformasyonu başlayana kadar sürekli değişen maksimum gerilmelere karşı tepkimesidir. Yay çeliklerinin yukarıda ki özel gereksinimleri çeliklere farklı alaşım elementlerinin de eklenmesiyle karşılanmaktadır.
